Lek, lek, lek

2013: Glenn Greenwald, sum skrivaði fyrstu greinarnar um
avdúkingarnar hjá Snovden í Guardian

Hví hundin hevur eingin likið uppskotið til sáttmála millum Landsstýrið og danska pensjónsfelagið til pressuna?

Er einki so frætt embætisfólk í Tinganesi ella í Fíggjarmálaráðnum, at okkurt er sum sigur teimum, at her stendur so nógv upp á spæl, at sáttmálauppskotið skal út til almenningin?

Kom so!

Lek, lek, lek!!!

Taka øll embætisfólk undir við, at løgtingið og Føroya fólk ikki skulu vita, hvat Kári P. Højgaard ætlar at binda allar føroyingar til í eini 50 ár?

2013: Edward Snowden, sum avdúkaði NSA

Meg lysti at frætt, hvat vit skulu við embætisfólkum, sum bara sita og klappa, tá undirgravandi virksemi hendir beint framman fyri teirra eygum.

Føroyski Snowden, hvar ert tú?

Føroyski Manning, hvar ert tú?

Føroyski Glenn Greenwald, hvar ert tú?

Glenn Greenwald er journalisturin, sum í Guardian, skrivaði avdúkingarnar hjá Snowden, um hvussu amerikanska fregnartænastan NSA lurtaði og fylgdi við í øllum telefonsamrøðum og teldusamskifti hjá stórt sæð øllum, stórt sæð altíð.

Glenn Greenwald helt røðu á eini ráðstevnu ”Socialism 2013” í Chicago 28. juni í ár.

Í røðuni segði hann tvær søgur, um journalistikk.

Send hann heim

Fyrra søgan var um amerikanska krígskorrespondentin David Halberstan. David Halberstan vann sum bert 30 ára gamal Pulitzer-virðislønina fyri sítt journalistiska arbeiði undir Vietnam-krígnum.

1964: David Halberstan, sum hvassliga talaði at
lygnunum frá amerikansku herovastunum.

Í 2005 helt David Halberstan røðu á Kolombia Journalistskúlanum. Ein av teimum lesandi spurdi, hvat var stoltasta løtan í hansara journalista lívi.

David Halberstan segði, at tað var tá hann var í Vietnam í 1963-64, sum ein ungur krígskorrespondentur. Hann hevði verið á hermótinum og sæð, hvar veruliga hendi. Tá hann seinni sama dag var á tíðindafundi hjá amerikanska herinum og hoyrdi, hvat herovastarnir søgdu, visti hann, at tað var lygn.

Heldur enn at bera lygnirnar víðari, reistist hann og við hvøssum orðum beint í andlitið á herovastunum, segði, at hann visti at tað, sum teir søgdu var lygn.

Aftaná vendu herovastarnir seg til leiðsluna á New York Times og kravdu, at David Halberstan var fluttur úr starvinum, sum korrenspondentur í Vietnam.

Tað var hansara stoltasta løta, sum journalistur. At hann østi herovastarnar so nógv, at hann var sendur heim.

Tað hendingina setti Glenn Greenwald upp í móti eini aðrari søgu, sum hann helt lýsti hin endan av, hvat journalistikkur er.

Obama dámdi okkum so væl

Tað kom fram í eini samrøðu, sum Bill Keller, ábyrgdarblaðstjóri á New York Times, hevði við BBC um, hvussu New York Times gjørdi við skjøl, sum blaðið hevði fingið frá Wikileaks.

2012: Bill Keller, stjóri á New York times, sum
frøddist yvir, at Obama rósti blaðnum.

Ábyrgdarblaðstjórin vísti á munin millum New York Times og Wikileaks, sum bara almannakunger ein rúgva av skjølum.

Bill Keller greiddi frá, at New York Times fór til Obama-umsitingina við spurninginum: ”Hetta ætlað vit at almannakunngera. Halda tit, at vit skulu tað?”

Amerikanska stjórnina svarði aftur: ”Hatta skulu tit ikki skriva, og hatta skulu tit ikki skriva og heldur ikki hatta.” Bill Keller var errin av hesum samstarvi og var errin av, at Obama-umsitingin fleiri ferðir hevði sagt, hvussu ábyrgdarfull tey høvdu verið á New York Times.

Glenn Greenwald brúkti hesar báðar søgurnar til at vísa munin á David Halberstan, sum mátaði góðan journalistikk eftir, hvussu ill hann kundi gera fólkið, sum sat við valdið, og Bill Keller mátaði góðan journalistikk eftir, hvussu stóra vælvild mann kundi fáa frá fólkinum, sum sat við valdið.

Øs valdspersónarnar

Glenn Greenwald endaði hendan partin av síni røðu við niðurstøðuni:

”Um tú er ein av teimum, sum fær vælvild frá teimum, ið sita við valdið, so kanska tú dugur væl títt arbeiði, men tú ert ikki ein journalistur.”

Tíverri hevur ikki borið til, at øsa tey, sum sita við valdinum. Og tað er uppgávan.

Í hvussu so er hjá journalistum. Um summi embætisfólk gera tað saman, men meiri stillisliga, so er tað eisini fínt.

Koma so!

Lek, lek, lek.

Røðan hjá Glenn Greenwald

(Miðlabroddur í punktum.fo í Dimmalætting 23. august 2013)

Tíðindavalið týsdag 20. august 2013 kl. 14.28

Portalurin kl. 14.28

 

Kvf.fo kl. 14.28

Eitt sindur syndarligt at síggja, hvussu Kringvarpið raðfestir.
Samstundis flott at síggja, hvussu Portalurin spennir seg út.
Tey nýggju fólkini á portalinum hava sanniliga víst, at tað bar til at lyfta "gamla Portalin" upp á eitt munandi hægri stig.
Kaj Joensen av Portalinum á Christiansborg og samrøður og viðmerkingar á Portalin. Eg vóni ikki, at okkurt brot úr DR endar í Degi og Viku í kvøld.

Fínur filmur, men við smærri lýtum

Ein fínur filmur, sum Ferðaráðið hevur latið gjørt.

Veit ikki, um hatta er endaligi filmurin til útlendingar ella um hann bara er ein brellbiti til okkum føroyingar.

Í hvussu so er, so liggur hann á heimasíðuni www.visitfaroeislands.com.

Ikki kann sigast, at filmurin er serliga orginalur á nakran hátt. Einasti, sum eg gjørdist eitt sindur kløkkur av, var at ein genta læt seg úr øllum uttan undirbuskunum, áðrenn hon ætlaði at fara at svimja á einum vatni. Tað havi eg sæð alt ov sjáldan í Føroyum.

Undiscovered.

Eg elski tyrlumyndir. Tyrlumyndir vísa okkum heimin úr einum sjónarhorni, sum vit sjáldan síggja. Men kortini eru myndirnar ikki serliga orginalar. Ein tyrla, sum flýgur út av eini egg og so verður bratt.

Filmurin fortelur nakrar søgur, sum er flættaðar saman til tríggjar minuttir. Men søgurnar eru nokk so eins. Næstan allar snúgva onkursvegna um at fara ein túr út í náttúruna. At renna, at ganga, at fiska, at sigla, at flúgva. Ja, so eisini at giftast – tað gera tey eisini í Føroyum – unbelievable.

Einaferð hoyrdist, at ferðavinnan í Føroyum skuldi venda sær til tey, sum vóri 45+ og vóru úr øðrum Norðurlondum. Stjórin í Ferðaráðnum segði eisini í útvarpinum, at málbólkurin vóru norðurlendingar – og tí skuldu vit brúka ensk orð, sum høvdu un frammanfyri. Ja, har eru sambært henni 1800 ensk orð, sum hava un frammanfyri og sum eru positiv.

Um málbólkurin enn er 45+ veit eg ikki, men eg ivist eitt lítið sindur í, um filmurin vendir sær til tey. Gamaní - okkum dámar at síggja ungar kvinnur í berum undirbuksum, men eg haldi kortini, at hann vísir einar spennandi Føroyar fyri einum eitt sindur yngri aldursbólki.

Tá nú flestu søgurnar í filminum snúgva seg um at fara út í náttúruna, so undraði tað meg eitt sindur, hví rennarin so tíðliga í filminum útihýsir náttúruljóðunum og stappar oyratelefonir í oyruni. Kanska skuldi rennarin heldur notið ljóðini í náttúruni.

Tónleikurin frá Eivør kundi kortini verið við og meiri verið at lag afturat heldur enn eitt hugskot til, hvussu slepst undan at lurta eftir náttúruni.

Júst hetta við ljóðinum er mær ikki heilt greitt. Í fyrstani hoyrist motorurin á bátinum hjá Mortani og fetini frá rennaranum hoyra heilt klárt. Men so kemur inkonsekvensur í. Har eru onkur fulgaljóð og tað hoyrist eisini okkurt í rógvipartinum. Men har hoyrist einki vatn, hvørki tá tey leypa gjøgnum eina á ella tá gentan fyllir vantfløskuna ella brim, tá tyrlan fer út av eggini. Og ikki eitt ljóð frá brúdleypinum ella umborð á Norðlýsinum. Í hvussu so er, var ljóðið sera veikt.

Sjálvandi vita filmsfólkini hvat tey gera, men eg skilti tað ikki. Hví skal eitt poeng í filminum vera, at kvala ljóðið frá náttúruni.

Men róligt, eg haldi hatta var ein fínur filmur. Havi sæð hann ofta longu og tími væl at hyggja eftir honum. Vóni, at onnur eisini tíma – serliga onnur enn føroyingar.

Filmurin kann takast niður her.
og hann sæst her. 

Kári P. Højgaard og samgongan kippa fólkaræðið

Fyri aðru ferð roynir Kári P. Højgaard at seta vanliga fólkaræðið til viks.
Fyrstu ferð var tá, hann hurraði hoyringarfreistina hjá borgarunum niður í nakrar fáar dagar í samband við byggingina av Varðanum Pelagic á Tvøroyri. Tað var rein skerjing av einum demokratiskum rætti, sum borgarin hevði.
Kári P. Højgaard og hendan samgongan skerdi hendan demokratiska rættin fyri at tekkjast eini privatari fyritøku. So máttu borgararnir lúta.

Og nú ætlar hann aftur at skerja demokratisku rættindini í Føroyum.
Í lógaruppskotinum um einkarætt til at byggja, reka og fíggja undirsjóvartunnil undir Skálafjørð og Tangafjørð, eru enn størri demokratisk rættindi upp á spæl.

Lógin um alment innlit í fyrisitingina er ein trygd hjá borgaraunum at fylgja við, hvussu almenna fyrisitingin skikkar sær.
Og Kári P. Højgaard og samgongan ætla at seta hesa lógina úr gildi, tá tað snýr seg um tunnilsverkætlanina millum Eysturoy og Streymoy. Og aftur fyri at tekkjast eini privatari fyritøku.

Bara so tit vita tað. Í uppskotinum frá Kára P. Højgaard stendur:

"§ 15 a. Fram til 6 mánaðir aftaná, at tunnilin er tikin í nýtslu, er avtalan um einkarætt ikki fevnd av løgtingslóg um innlit í fyrisitingina.”
Hetta er eitt beinleiðis álop á okkara demokratisku rættindi.
Vit mugu steðga hesum álopi: at løgtingið bara kann seta úr gildi demokratisk rættindi, sum part av eini lóg um ein tunnil.

Tunnilsuppskotið hjá Kára P. Højgaard