Saturday, June 23, 2012

Tá fokus verður flutt á pirruna


Fyri nógvum árum síðani valdu vit í eini sending um millumbylgjusendaran á Akrabergi at vísa eina upptøku við Sólbjørn Jacobsen, táverandi stjóra á Telefonverkinum, har hann blakaði meg og fotografin út. Samrøðan byrjaði sum vanligt og so nevndi eg okkurt pappír, men tá vildi Sólbjørn ikki verða við longur og tveitti okkum á dyr. Kamera koyrdi alla tíðina og øll upptøkan var víst.
Byrjanin til upptøkuna, har fotografurin stillaði kamera í fokus var eisini send. Fotografturin stillaði fokus – sum fotografar ofta gera – eftir nøsini á tí sum skal interviewast. Telefonverkstjórin hevði tann dagin eina reydliga pirru á nøsini og hon endaði tí í fokus eina løtu fyrst í upptøkuni.

Fokus kann hvørva
Eftir sendingin vóru sera ymiskar meiningar um tað var rætt at senda alla upptøkuna. Summi hildu, at tað var ein beinleiðis roynd at niðurgera telefonverksstjóran at vísa eina reyða pirru í nærmynd á skíggjanum. Vit hildu, at við at senda alla upptøkuna, so var øll dokumentasjónin í lagi.
Spurningur stingur seg upp: Hvørji brot á eina vanliga interviewstøðu kann man gera og hvat er so týðandi, at etikkurin má víkja og hvat hendir við fokus?
Tí lítið er at ivast í, at hetta gjørdist ikki ein vanlig interviewstøðu, tí telefonverkstjórin helt, at vit brutu avtaluna, tá vit tóku eitt pappír fram. Um einki annað er avtalað, so er ein vanlig interviewstøðan tann løtan, har interviewpersónurin veit, at nú verður tikið upp og nú er liðugt. Eisini eiga interviewpersónur og journalistur at vita, hvat samrøðan skal snúgva seg um. Eg haldi, at brot kunnu gerast, men vit skulu alla tíðina seta okkum spurningin, nær er evnið so týdningarmikið, at vanligur etikkur verður settur til viks.
Í hesum førum vardi eg rættin hjá einum miðli at brúka tilfar, har ivi kundi verða um, um tilfarið var komið fram eftir brot á vanligan etikk í interviewstøðum.  Men her var ein valdspersónur, sum ikki vildi svara einum ávísum spurningi, sjálvt um avtalan um samrøða var gjørd.
At fokus reyk frá málinum til pirruna, dugdu vit ikki at síggja tá.
So hendi tað í Degi og Viku í gjárkvøldið. Ein upptøka við Heðini Mortensen, har hann heldur, at samrøðan er liðug, verður víst, tí journalisturin heldur, at so álvarsamar hóttanir vórðu sagdar aftaná, at vanliga interviewavtalan skuldi brótast.
Nú skal eg verða varin, tí kanska havi eg ikki sæð alt, sum hevur verið um hetta mál í sjónvarpinum, men eg haldi meg hava sæð tað mesta.

Ódokumenterað karaktermorð
Eg kann ikki gera við, at eg siti eftir við einum iva. Eg dugi ikki greitt at síggja, hvar fokus nú er í hesum málinum.  Í sendingini Brandfellurnar var fokus nokk so breitt á, at vit skulu hugsa okkum væl um, tá vit byggja ella keypa hús. Og at vit ikki kunnu hava fult álit á góðkenningar frá almennum myndugleikum, tí har eru so nógvir møguleikar at snúgva sær uttanum. Fokus var eisini á góðkenningina frá fyrisitingini hjá Tórshavnar Býráð, har Tórshavnar Kommuna so at siga beinleiðis verður ábyrgdað fyri vanlukkuna. So er fokus á, at býráðið ikki vil viðganga sína – eftir øllum at døma – skeivu góðkenning. So verður fokus flutt yvir á fyrisitingarnar í Havn og á Tvøroyri, har hvørgin fyrisiting dugur grundleggjandi notatskyldur. Men í sama viðfangi verður fokus á – ódokumenterað – at Tórshavnar Býrað royndi at karaktermyrða ein atfinningarsaman borgara. Tað sum varð dokumenterað var, at fyrisitingarnar ikki dugdu sítt fyrisitingarliga arbeiði.
So var fokus á, at borgarstjórin hevði sent bræv til hinar býráðslimirnar um ikki at blanda seg upp í hetta málið og sambært sjónvarpinum i gjárkvøldið var tað hetta, sum samrøðan skuldi snúgva seg um.
Í gjárkvøldið verður fokus so flutt til, at borgarstjórin setur fram hóttanir eftir, at samrøðan er liðug. Og rætt er tað, at har eru hóttanir, tó ikki meiri álvarsamar enn, at ein journalistur kann liva við teimum. At hótta við fjølmiðlanevndini ella einum advokati er ikki so øgiliga stór hóttan, um dokumentasjónin fyri høvuðssøguni er í lagi. At hann hóttir við at kunna steðga innslagnum er sjálvandi ein tóm hóttan – tað veit journalisturin vónandi. Og hóttanin “..so kann eg lova tær fyri, at tú fært tína sak fyri!” er at yppa øksl eftir. Eg haldi heldur ikki, at Heðin Mortensen kann verða so erkvisin. Hann má tola eitt sindur av hvørjum – eisini at ein journalistur vísir til eitt bræv, sum hann sjálvur hevur skrivað.

Etisku reglurnar mugu víkja
Eg eri ikki 100 prosent sannførdur um, at har sum fokus endaði í gjárkvøldið var so týðandi, at vanligu etisku interviewreglurnar máttu víkja.
Tvørturímóti tá fokus so ofta verður flutt, verður tað trupult at síggja, hvat hevur allar størsta týdning í hesum viðbrekna máli og um hvør partur av hesum málinum er nóg stórur til, at etisku reglurnar mugu víkja.
Eg haldi, at gjørda samrøðan skuldi verið send, sum hon var, men at parturin aftaná enn einaferð flutti fokus – frá álvarsmálinum til pirruna, um eg so má siga - og tað verður enn truplari at finna fram til, hvat tað er, sum hevur allar størsta týdning í hesum máli.